Fas kökenli gençlerin Avrupa ülkelerinin farklı şehirlerinde isyana varan hareketleri, öncelikle hem Hollanda ve Belçika yetkilileri hem de Fas yöneticileri tarafından yapılan açıklamalarla kınandı. Hollanda Adalet Bakanı Dilan Yeşilgöz, sert bir açıklama yaparken, Flaman Adalet Bakanı Zuhal Demir ise, bu tür hareketlerin tüm Fas toplumuna mâl edilemeyeceğini söyledi.
Tabii ki ırkçı partilere gün doğdu. Belçika’da Vlaams Belang başkanı Tom van Grieken, olayları ‘Faslı olma hali’olarak değerlendirirken, Hollanda’daki ırkçı Wilders de, yayınladığı dokuz twitter mesajında ‘suçlu pislikler hemen ülkeden defolun’ açıklamasını yaptı. Bunlara karşı, Flaman sosyalistleri başkanı Conner Rousseau ise yaptığı açıklamada, yaşananları, sorunlu mahallelerdeki çürük elmalar olarak değerlendirip, bu gruplara daha çok ilgi ve yatırım ve bir gelecek perspektifi sunmak gerektiğini söyledi.
Avrupa sokaklarında yaşanan olaylar, Fas’ın milli teknik direktörü Walid Regragui tarafından da kınanırken, Hollanda ve Belçika’daki Faslılar da yaptıkları açıklamalarla, halka zarar veren davranışları asla doğru bulmadıklarını ortaya koydular. Örneğin TikTok’ta, bir gün içinde yüz bin Fas kökenli Hollandalının seyrettiği bir film yayınlayan uzun ve siyah sakallı Amsterdamlı Murad Baddaou, “genç arkadaşlar, içim yanıyor, bu kadar ileriye neden gidiyorsunuz, neden her şeyi berbat ediyoruz? Wilders’e daha çok fırsat veriyorsunuz, bizler holiganlar değiliz, Müslümanız, topluma örnek olmalıyız. Arabaları yakarak, halka zarar vererek nasıl mutlu olabilirsiniz?”mesajını verdi.
Yaşanan olaylar, bilim insanları ve uzmanlar tarafından da değerlendirildi. Örneğin, Amsterdam Vrij Üniversitesi Sosyal Değişim ve Çatışma Bölümü Öğretim Üyesi Jacquelien van Stekelenburg, “yaşanan olayların analiz edilmesi ve anlaşılması için, iki sorunun cevaplanması gerekmektedir. Bu sorular: eğlence sürecinde katılımcıları saldırgan hale getiren nokta nedir? ve farklı şehirlerdeki gruplar birbirlerinden etkileniyorlar mı?. Ancak bu şekilde göstericilerin dinamikleri hakkında bir fikir edinilebilir.” yorumunu yaptı.
Güvenlik uzmanı Frank Wijnveld ise, “sosyal medya sayesinde bir yerde başlayan bir olayın diğer şehirlere yansımasını önlemek zor” değerlendirmesini yaparken, Fas kökenli gazeteci Nordin Ghouddani de, olayları çıkaranların ergenlik çağındaki gençler olduğunu, yaptıklarının neler getireceğini düşünemediklerini söyledi. Gazeteci Ghouddani’ye göre, sorun sadece Fas toplumuna has bir sorun değil. Sorunlar, daha çok problemli ve geri kalmış bölgelerde yaşanıyor. Bu mahallelerde, derin bir huzursuzluk ve memnuniyetsizlik var. Ara sıra sosyal patlamalar yaşanıyor. Tıpkı, kovid-19 sürecinde olduğu gibi.
Bu yorumu güvenlik uzmanı Wijnveld de destekliyor. Yerli Hollandalılar da ayaklanıyor. İki yıl önce Scheveningen’de yaşanan isyan gibi. Wijnveld’e göre, eğlence ve isyan arasında çok ince bir çizgi bulunur.
Yorumlara ek olarak, Amsterdam’da alanı iyi bilen Efsane ile, soğuk bir cumartesi günü, Faslıların yoğun olarak yaşadıkları mahalleleri ziyaret ettik. Küçük, iki odalı evlerde yedi sekiz Faslının yaşadığı bu mahallelerde, Fas kökenli gençlerin, gruplar halinde dolaştıklarını, kahve ve lokantalara grup olarak girdiklerini gözlemledik. Ergenlik çağında olan, çoğu laftan sözden anlamayan bu gençlerden esnaf baya rahatsız.
Yaşananların, bir ergenlik çağı sorunu olmasını diler, gençlere ivedilikle bir gelecek perspektifi ve toplumsal sorumluluk verilmesini arzu ederiz.
