Lozan Barış Antlaşması’nın 100. Yılı münasebetiyle, 17-18 Temmuz 2023 tarihlerinde Türk Tarih Kurumu; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu; Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığı iş birliğiyle “100. Yılında Lozan Barış Antlaşması Uluslararası Sempozyumu” başlıklı bir sempozyum düzenlendi. Sempozyum’un açış programı 1. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kurtuluş Savaşı Müzesinde gerçekleştirildi. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başlayan açış programında Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir ALPASLAN, Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Ahmet YILDIZ, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Büyükelçi Prof. Dr. Derya ÖRS, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Yüksel ÖZGEN konuşmacı olarak yer aldı.

Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir ALPASLAN, yaptığı konuşmada, “Her yıl Lozan üzerinde ciddi tartışmalar yaşanmakta. Bunun doğru yolu değerli, çok kıymetli hocalarımızın konuyu enine boyuna değerlendirerek, bilimsel çerçevede tartışarak, edilen sonuçları kamuoyunun bilgilerine sunması.” olduğunu belirtti. ALPASLAN, ayrıca, 1. Meclis binasının ülkenin kuruluşu, kurtuluşu için kutsal bir mekân olduğunu ifade etti.

Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Ahmet YILDIZ, “Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ifadesiyle Lozan Barış Antlaşması, Türk ulusuna karşı yüzyıllarca planlanan ve Sevr Antlaşması ile başarıya ulaştığı tasavvur edilen büyük bir yok etme girişiminin yıkılışını, yani, Sevr’in yıkılışını simgelemektedir.” dedi.

Açılış programının, Millî Mücadeleyi yürüten ve Lozan Barış Antlaşması’nı onaylayan Gazi Meclisi’nin ilk binasında yapılmasının önemine dikkati çeken Yıldız, “Türk milleti, kendisine Sevr ile biçilen kadere boyun eğmeyerek, vatan toprağını korumak için yürüttüğü cansiperane savunmanın sonucunda masaya galip bir ülke olarak oturmayı başarmıştır.” ifadesini kullandı.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Derya ÖRS, Kurtuluş Savaşı Müzesi olan 1. Meclis binasında düzenlenen açış töreninde yaptığı konuşmada, Lozan Barış Antlaşması’nın, “Milletin istiklalini yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır” ilkesinden hareketle Millî Mücadele’yi başlatan; vatanına, devletine ve bayrağına kastedilmiş bir milleti yeniden ayağa kaldırarak, Türkiye Cumhuriyeti devletini kuran kahraman asker, büyük devlet adamı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün eşsiz vizyonu ve büyük mücadelesinin sonunda imzalandığını söyledi.

 Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Yüksel ÖZGEN ise Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmış olduğu masanın 1. Meclis binasında sergilendiğini hatırlatarak açış programının bu binada yapılmasının tarihsel hafıza bakımından önemli olduğunu belirtti.  Lozan Barış Antlaşması’nın Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu antlaşması olduğunu dile getiren Özgen, Sempozyum’un devamı olarak 24 Temmuz 2023’te, antlaşmanın imzalandığı İsviçre’nin Lozan şehrinde bir panel düzenleyeceklerini de bildirdi.

Açış programının ardından Türk Tarih Kurumu Konferans ve toplantı salonlarında paralel oturumlar gerçekleştirildi. Toplam 8 oturumlu sempozyumda alanında uzman 31 araştırmacı bildirilerini sundu. Söz konusu bildirilerde Lozan Barış Konferansı’nda Türk Delegasyonu’nun kimlerden oluştuğu, hangi koşullarda ve nasıl seçildiği, diplomasi hamleleri, Lozan Barış Antlaşması’nın yurt dışında nasıl değerlendirildiği ve basına nasıl yansıdığı; okul kitaplarında nasıl yer aldığı, Antlaşma kapsamında azınlık meselesinin boyutları ve Türk hukuk sistemine etkisi gibi konular işlendi. Dinleyicilerin de soru ve yorumlarıyla katkı sunduğu Sempozyum’un sonunda, Prof. Dr. Yüksel ÖZGEN’in Prof. Dr. Dilşen İNCE ERDOĞAN, Büyükelçi Armağan İnci ERSOY ve Büyükelçi Burcu ÇEVİK’in katılımıyla bir değerlendirme oturumu gerçekleştirildi.