Zirve arifesinde, Semerkant’ta Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) üye devletlerinin Ekonomiden/Ticaretten Sorumlu Bakanları ve Yardımcıları toplantısı da yapıldı. Yine Zirve’den bir gün evvel, TDT Dışişleri Bakanları Konseyi de, Zirvenin gündem maddeleri ve Devlet Başkanları tarafından imzalanacak belgeler üzerinde nihai çalışmaları yürütmek üzere Semerkant'ta toplandılar.

Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in ev sahipliğinde gerçekleşen ve Türk dünyası için yeni bir dönemin başlangıcı olarak görülen toplantılar ve 11 kasım tarihinde gerçekleşen Semerkant Zirvesi’nden bazı kararlar ve ödüller aşağıdaki şekildedir.

Kuzey Kıbrıs
"Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türk Devletleri Teşkilatı’na gözlemci üye olarak kabul edildi." KKTC’nin gözlemci üyeliği için Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’ın önemli rol oynadı. Bu gelişme hiç şüphesiz, Türk Dünyasını sevince boğarken, Türk dünyasının da dayanışmasını göstermektedir.

Türk Dünyası Ali Nişanı
Zirve’de dikkat çeken önemli bir gelişme de, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in, ‘Türk Dünyası Ali Nişanı’nı Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Türkmenistan Eski Devlet Başkanı, Türkmenistan Ulusal Konseyi Halk Maslahatı Başkanı Gurbanguly Berdimuhamedov'a takdim etmesi oldu.
 

Türk Dünyasında ağaç dikimi
Zirve esnasında, Türk Devletlerinin Liderleri Semerkant'ta Registan Meydanı yakınlarındaki bir caddeye ağaç diktiler. Törene eşzamanlı olarak Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye, Türkmenistan ve Macaristan'ın başkentleri ile Özbekistan'ın bazı şehirlerinde ağaç dikimi gerçekleştirildi.

Türk Yatırım Fonu
Zirve’de Türk Devletlerinin Cumhurbaşkanları, Türk Yatırım Fonu’nun kurulması kararı aldılar. Fonun başına, görevini başarıyla tamamlayan Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Baghdad Amreyev getirildi.

Dönem Başkanlığı

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları, Kırgız Cumhuriyeti'nin Ankara Büyükelçisi Kubanıçbek Ömüraliyev'i, Teşkilatın yeni Genel Sekreteri olarak atadı. Yeni Genel Sekreter Ömüraliyev görevi, İstanbul’daki TDT Sekretaryası Merkez Ofisi’nde, selefi Baghdad Amreyev'den devralacak. 25 yılı aşan diplomatik birikime sahip olan yeni Genel Sekreter Ömüraliyev, Türk Dünyası 2040 Vizyon belgesinde yer alan ortak hedeflere ulaşmak için yoğun bir çaba göstereceğini açıkladı.

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Özbekistan Cumhurbaşkanlarının imzaladıkları ve 103 maddeden oluşan Semerkant Zirvesi Bildirisi, Türk Dünyasına yönelik farklı işbirliklerini içeriyor.

600 yüze yakın yerli ve yabancı gazeteci ve 50'den fazla uzmanın büyük bir ilgiyle takip ettiği tarihi Semerkant Zirve’sini, Türk Dünyasının bir parçası olan Avrupa Türkleri de yakından takip ettiler. Türk devletleri liderlerinin 1992 yılında başlattıkları ‘Türklerin yeni tarih yolculuğu’, Türk devletleri liderlerinin kendi kaderlerini tayin etme arzularının bir göstergesi olarak yorumlanabilir. Allah, Türkleri nazarlardan ve kem gözlerden saklasın.

Bir Ağustos ayıydı…
Bir Ağustos ayıydı. Lise’den yeni mezun olmuştum. Ülke kan gölüne çevrilmişti. Mahalleler bölünmüştü. Kurtarılmış bölgeler vardı. Yaşım onsekiz bile olmamıştı. Her gün dört, beş vatan evladı, tekbir sesleriyle, bir gül bahçesine girercesine, kara toprağın bağrına düşüyordu. Ülkenin yönetimine el koyacaklar, sonradan itiraf ediyorlar ki, daha çok kan dökülmesini beklemişlerdi. Çünkü 12 Eylül darbesi için gerekceler olgunlaşacaktı. Ve millet bu beylere hak verecekti. 15 Temmuz’da olduğu gibi, namlusunu millete doğrultan askere selam vermeyecek, tankların üstüne çıkacaktı. 12 Eylül’e ramak kala, bu yıl hissettiğim aynı duygularla, bir grup arkadaşla bir veda yemeği yemiştik. Konya’da yemek deyince insanın aklına ne gelir? Elbette etliekmek. Veda yemeğinin parasını o günkü Ocak genel muhasibi İsmail Hakkı Bakır vermişti. Kulakları çınlasın...

Otuzyedi yıl sonra...
Ve, bu yıl da, o gün, otuzyedi yıl önce yemekte olan Musa Karacor, Ahmet Çakır ve Osman Güzel ile yine öğle vakti bir veda yemeğinde buluştuk. Yine etkliekmek yedik. Bu yıl bir de akşam veda yemeği organize edildi. Bu yemeğe ilkokul, ortaokul ve lisede birlikte olduğum arkadaşlarım, Hamza Ertaş, Cemil Gülcan, İsmail Karakoca ve değerli dostlarım Bekir Gültekin, Durmuş Karakoca ve bir arkadaşı katıldı. Yemekten sonra veda programımız aynı grupla Havzan’daki Emirgan Nargile’de devam etti. Sohbet halinde geçen programa daha sonra değerli dostlarım Selçuk Üniversitesinden Dr. Hacı Ahmet Şimşek, NEÜ’den Doç. Dr. Birol Mercan ve Doç. Dr. Abdurrahman Dinç, girişimci Ahmet Elden ve Ahmet İzgi eşlik ettiler. Aynı akşam, gazetemiz ‘eurovizyon.com’ köşe yazarlarından Dr. N. Hakan Yıldırım ve Almanya’dan bilgisayar mühendisi Hüseyin Kaya ile tanışma fırsatı buldum...

Yaz tatiline geri dönersek. Bu yıl farklı bir tatil programı uyguladık. Önce İzmir ve çevresi, Çeşme-Alaçatı-Urla’yı gezdik. İzmir-Kuşadası arasında Hollanda’dan geri dönüş yapan Ayhan Tamer’in ‘bed and breakfast’ında çay içtik. Selçuk, Kuşadası ve Akören Maket Köy’ü gezdik. Gülseren Yazarel hanımefendinin misafiri olduk. Didim, Bodrum ve Fethiye’den sonra Side-Çolaklı uğradığımız yerler oldu. Ülkemizin güzelliklerini bu köşede paylaşmıştım. Son durak Konya’ydı. Konya ve çevresiyle ilgili yaşadıklarımızı ve nostaljilerimizi de okudunuz. Ancak, bu yıl Konya’yı ziyaret eden Hollandalı dostlarımızı da yazmadan geçemeyeceğim tabiiki.

Hollandalı dostlarımız Konya’da...
İlk önce, Hollanda’nın duayen Türk gazetecisi İlhan Karacay misafirimiz oldu. Karacay’la birlikte Konya Mevlana Türbesi başta olmak üzere, Konya’nın tarihi mekanı Sille ve Meram’ı gezdik. Akşam da Akyokuş’ta hem kahvelerimizi yudumladık hem de Konya’yı seyrettik. Hatıraları, İlhan Karacay yazacaktır herhalde. Yine bu çerçevede, HABER Gazetesi’den İbrahim Karaman, Fatih Karaman, Mesut Karaman ve hanımefendiler ve çocuklarını Meram’da misafir ettik. Tavusbaba’da kıldığımız Cuma namazı bir başkaydı. Hollanda Türk İslam Kültür Kuruluşları eski başkanı Arif Yakışır ve eşleri, Hollanda Kırım Vakfı başkanı Mehmet Pekcan da Konya’yı ziyaret eden ve Meram’da çay içtiğimiz dostlarımız arasında oldular. Kadim dostlarımdan Metin Yazarel ve Sadık Yemni ile Akören’de yaşadığım nostalji elbette bir başkaydı…

Evet. Bu yıl, yaz tatilimizden kesitler böyleydi. Bir taraftan Sıla-ı Rahim, diğer taraftan Türkiye’nin güzellik ve zenginliklerini doya doya yaşamak. İki ülke, iki toplum, iki kültür’e ait olmak, her zaman belirttiğimiz üzere bir zenginliktir. Birbirine engel değildir. Şimdi, Hollanda’daki ve tabiiki Avrupa’daki, hatta Balkanlardaki yani gönül coğrafyamızdaki dostlarımızla hemhal olma, hasret giderme zamanıdır. Yunus’un dediği gibi, her dem yeniden doğmak ne güzel. Dostlarınızın varlığını yeniden tatmak ne hoş…

Bu vesileyle, tüm okuyucularımın mübarek Kurban Bayramını tebrik eder, insanlık için hayırlara vesile olmasını dilerim.

Bu köşeyi takip edenler hatırlayacaklardır. Geçen haftalarda, Amsterdam Belediye Başkanı Femke Halsema, camilere gönderdiği ve sonra geri çark ettiği bir mektupla gündeme gelmişti. Şimdi ise, bu olumsuzluğun tam tersi, ünlü İslam düşünürü Farabi’nin Hollandaca yayınlanan bir kitabının tanıtımı ile tekrar gündemde.

Hollanda’nın renkli ve kültürel başkenti Amsterdam, ekim ayının sıcak geçen son günlerinde, tarihi bir etkinliğe sahne oldu. Bu anlamlı etkinlik, 2007 yılından itibaren, bilim insanları, sanatçı ve düşünürlerin oluşturduğu, akademik ve kültürel bir kuruluş olan, ‘SPUI25’ tarafından gerçekleştirildi. Etkinliğin konusu, Farabi’nin en önemli eserlerinden biri olan ‘Erdemli Şehir’ kitabının, Hollandaca olarak yayınlanması çerçevesinde yapılan tartışmaydı.

Farabi’nin ‘Erdemli Şehir’ kitabı, İslam felsefesi uzmanı ve filozof  Michiel Leezenberg tarafından ilk kez Hollandacaya tercüme edildi. Farabi’nin bu meşhur eseri, geçen yıl İmam-ı Gazali’nin ‘El-Munkız mine’d-dalâl’ adlı kitabını da yayınlayan Boom Klassiek yayınevi tarafından okuyucuya ‘De deugdzame stad’ başlığıyla sunuldu. Kitabın yayınlanması çerçevesinde Amsterdam’da bir program organize edildi. Programa başta kitabın mütercimi Michiel Leezenberg olmak üzere, Amsterdam Üniversitesinden filozof Khadija al Mourabit, filozof ve ilahiyatçı Pooyan Tamimi Arab, Arapça uzmanı Robbert Woltering ve gazeteci Naeeda Aurangzeb katıldılar.

Amsterdam’da yapılan program, hem sosyal medyada hem de ana akım gazetelerde geniş bir şekilde yer aldı. Konuşmacıların, programda felsefi kanon, cinsiyet ilişkileri, İslam ve aydınlanma konularına ağırlık vermeleri, programı daha cazip hale getirdi.
Medyada, Farabi’nin, insanın bu dünyada yani ölmeden önce de en yüksek mutluluğa erişebileceğini savunması, Hollandacaya tercüme edilen kitabının ana fikri olarak öne çıktı. 

Farabi, var olan her şeyin ve beşeri bilginin de Allah’tan geldiğini kabul eder. İnsanın en büyük hedefi, Allah’ı bilmek, tanımak ve idrak etmek olduğuna işaret eden Farabi, ‘Erdemli Şehir’ kitabında, alem ve Allah hakkında doğru bilgiye ulaşabileceğimizi belirtiyor. Farabi’ye göre, bu bilgi, dini metinlerin incelenmesi, ahlaki davranış ve eylemler geliştirilmesi yoluyla elde edilebilir.  

Konuşmacılara göre, “Erdemli Şehir’de Farabi, dinin, devlet ve toplumdaki ilginç ve şaşırtıcı rolüne dikkat çekerek, İslam hakkındaki birçok önyargıyı da yıkar. Eser, sadece İslam felsefe geleneğinin zenginliğini değil, aynı zamanda özgür düşünenler ve muhaliflere karşı olağanüstü bir hoş görünün de olduğunu gösterir. Kitabın, Orta Çağ'ın en büyük Yahudi filozofu olarak kabul edilen Kurtuba’lı İbn Meymûn’a, dolayısıyla Hollandalı filozof Spinoza’ya büyük etkisi olduğu bilinir.”

Kitabı tercüme eden filozof Leezenberg’e göre, “İslam’ın felsefeye düşman olduğu fikri kabul edilemez. Bunu, 1500 yılına kadar hüküm süren Endülüs İslam döneminde görmek mümkündür. O dönemde Aristo, birinci öğretici olarak kabul edilirken, ikinci öğretici ise Erdemli Şehir’in yazarı Farabi’ydi. Mantık ilmini öğrenmek istiyorsan, Farabi’yi okumanız gerekir.”

Farabi’ye göre, ‘Erdemli Şehir’, ahlaki olmaktan ziyade, sosyal-psikolojik bir meseledir. İnsan, ancak toplum içinde mutlu olabilir ve mutluluğu yakalayabilir. Ya da, insan mükemmelliğe ulaşmışsa mutlu olabilir. Bu süreçte rol oynayan liderin bir kral, filozof, peygamber ve imam olması, Platon'un filozof-kral idealini kuvvetle anımsatır.
Adalet, ‘Erdemli Şehir’in olmazsa olmazıdır, hatta ilk şartıdır. ‘Erdemli Şehir’in başkanı, felsefe ve siyasi bilgeliğe sahip olmalıdır. ‘Erdemli Şehir’de, insani değerler en üst seviyede gelişmiş olmalıdır.

Ekim ayında, Amsterdam Belediyesi’nin camilere gönderdiği mektup ve beraberinde hissedilen ayırımcılık, her ne kadar Farabi’nin ‘Erdemli Şehir’ tanımlamasına uymasa da, Farabi’nin bir eserinin bu şehirde tanıtılması, insanı ziyadesiyle memnun ediyor.

Hatırlanacağı üzere, geçen yıl, İmam-ı Gazali’nin ‘El-Munkız mine’d-dalâl’ adındaki otobiyografik eseri de Hollandaca olarak yayınlanmıştı.
Medya bu konuda, “Hz. Muhammed’den sonra en önemli Müslümana iade-i itibar”  başlığı atmıştı. Aynı medya şimdi de, Farabi’nin eserinin Hollandaca yayınlanmasıyla ‘İslam, felsefeye karşı değildir’ başlığı ile dikkat çekti.